Een kaarsje voor de PvdA

Je kunt van de PvdA zeggen wat je wilt, veel lelijks ook, maar iedereen zou dagelijks een kaarsje voor deze partij moeten opsteken, onder het prevelen van de vrome wens dat de sociaal-democraten toch ook eens het licht zullen gaan zien, overwonnen door de werkelijkheid. Al was het maar vanuit het besef dat er in Nederland nooit iets zal veranderen zolang de PvdA de partij blijft die zij nu is.

Voorlopig blijf je je echter verbazen. Zo heeft een partijcommissie zeer recent een rapport gepresenteerd waarin het grote falen bij de laatste verkiezingen is geanalyseerd. Iets over het opvegen van de scherven. Partijleider Bos heeft alle kritiek snel omarmd, en beterschap beloofd, zodat iedereen op de oude voet verder kan gaan en er over een inhoudelijke koers niet hoeft te worden nagedacht. De passage waarin deze commissie Bos in overweging gaf zich ook eens door kritische adviseurs te laten omringen, werd op het laatste moment geschrapt. Reden voor commissielid Edith Hooge om zich terug te trekken.

Dat lijkt mooi, maar er gaat een lampje branden, of je nu wilt of niet. Edith Hooge is de vrouw of vriendin van Lennart Booij. Hij presenteert nu dat nieuwe Lagerhuis, maar was vroeger actief binnen Niet Nix (opgericht om de PvdA wat op te schudden) en wilde samen met zijn vaste maatje Erik van Bruggen duo-voorzitter van de PvdA worden. Dat lukte niet. Zijn vriend Van Bruggen was een van de hoofdrolspelers in het Mercurius-beraad dat Bos probeerde bij te staan, en de commissie was er nu juist om dat beraad van onkritische adviseurs te beoordelen. Van Bruggen werd dus beoordeeld door de echtgenote of vriendin van zijn vaste partner (nog altijd zijn zij samen actief bij het communicatiebureau BKB).

Maar misschien kan dat allemaal omdat Van Bruggen een zeer bijzondere sociaal-democraat is. In een interview dat hij en Edith Hooge aan Carp gaven, en waarin zij uitlegden hoe druk zij het hebben omdat zij allebei vier dagen per week werken (zó druk dat mevrouw Hooge het hele huishouden en de zorg voor de twee dochters zoveel mogelijk heeft ‘geoutsourced’), zei hij: ‘Mensen vinden dat al snel elitair. Face it, je bent gewoon elite, denk ik dan. Je gaat in je spaarzame vrije tijd toch niet met boodschappen zeulen? Dat is verkeerde zuinigheid.’
Iedereen gaat natuurlijk zelf over dit soort kwesties, maar een abstracte uitspraak over de vervreemding tussen de PvdA en haar oorspronkelijke achterban wordt in zo’n citaat wel erg concreet.

Of de meer verlichte geesten binnen de PvdA aan invloed binnen de partij gaan winnen, zal waarschijnlijk pas blijken in oktober, wanneer de partij in een avondvergadering (maar dat belooft al niet veel goeds) een nieuwe voorzitter gaat kiezen.
Vooralsnog blijft de PvdA de gesloten regentenpartij, losgezongen van de maatschappelijke werkelijkheid, belust op macht, en niet in ideeën maar slechts in zoveel mogelijk kiezers geïnteresseerd. Dat blijkt niet alleen uit de discussies over de verloren verkiezingen van november vorig jaar, maar ook uit de manier waarop de PvdA-top met gemeenteraadslid Ehsan Jami omgaat. Jami is 22 jaar oud, is afkomstig uit Iran, ging na de aanslagen van 11 september 2001 zijn islamitische geloof bestuderen, en kwam tot de conclusie dat dat geloof zo anachronistisch en in die zin ‘achterlijk’ was dat het zijn geloof niet meer kon zijn. Nu heeft een afvallige moslim een groot probleem, omdat hij dan direct gevaar loopt: zijn voormalige geloofsgenoten kunnen zijn afvalligheid niet accepteren.

Jami heeft een comité voor ex-moslims opgericht. Geloofsafval is een integraal onderdeel van het in de Nederlandse Grondwet gewaarborgde recht op godsdienstvrijheid, maar omdat de PvdA vooral bang is dat Jami’s uitspraken de allochtone achterban van de partij zullen vervreemden, hebben ze een begeleidingscommissie ingesteld om Jami een beetje in te tomen.
Niet om de vrijheid van meningsuiting, niet om de vrijheid van geloof, noch ook om de veiligheid van Jami bekommert de sociaal-democratische elite zich, maar om het binden van een allochtone achterban waarvoor deze principes ‘(nog) niet vanzelfsprekend zijn’, zoals Eddy Terstall het formuleerde in een email aan negen prominent PvdA’ers.
Ontsteek een kaars voor het ontwaken van de rode droom van emancipatie en volksverheffing!

*) Een versie van dit stuk is ook verschenen in Binnenlands Bestuur.