Ayaan Hirsi Ali was deze week in Amsterdam om in besloten kring haar nieuwe boek (Nomade) te presenteren: het tweede deel van haar autobiografie, dat over haar vertrek uit Nederland (zomer 2006) en haar jaren in Amerika gaat.
In dit boek – even fascinerend en lezenswaardig als het eerste deel uit 2006 (Mijn vrijheid) – vertelt ze dat ze in juni 2007 samen met de Nederlandse priester Antoine Bodar in een restaurant in Rome wijn zat te drinken. Ze keek om zich heen, zag de prachtige gebouwen en de cultuur, en realiseerde zich ineens dat zij naar vergane glorie zat te kijken. Het christendom in Europa was aan het wegkwijnen. Kerken komen leeg te staan en worden verbouwd tot appartementencomplexen of kantoren of zelfs tot moskeeën, die overal als paddenstoelen uit de grond schieten.
Ze boog zich voorover naar Bodar, en nodigde hem uit met haar na te denken over de mogelijkheden om de kerk weer in een positie te brengen waarin ze de ‘spirituele wedstrijd’ met de islam kan aangaan en zo de groei van deze religie beteugelen. ‘Europa slaapwandelt zijn ondergang tegemoet, een culturele, ideologische en politieke ondergang, omdat het kerkgezag de getto’s met immigranten heeft verwaarloosd.’ Saoedi-Arabië investeert miljoenen in Koranscholen en religieuze propaganda in Europa. Waarom zou de rijke Rooms Katholieke Kerk niet hetzelfde doen en christelijke scholen stichten, christelijke vrijwilligers de wijken insturen en zo de christelijke boodschap verspreiden?
Ayaan zet haar campagne tegen de radicale islam in haar nieuwste boek dus onvermoeibaar voort. Maar Ayaan is de afgelopen jaren blijkbaar tot de conclusie gekomen dat ze in dat gevecht tegen eerwraak, vrouwenbesnijdenis en gedwongen uithuwelijking nieuwe bondgenoten nodig heeft. Twee groepen die zij tot nog toe als haar geallieerden heeft beschouwd blijken te verdeeld of te slap. Haar Verlichtingsvriendjes – geleerden als Richard Dawkins, Sam Harris en Jonathan Israel – zijn ‘hopeloos verdeeld over de vraag hoe de islam het beste tegemoet kan worden getreden’. En Westerse feministen hebben niet ‘de moed of de visionaire kracht’ om haar te helpen haar droom te verwezenlijken.
Daarom moet Ayaan op zoek naar een nieuwe partner in een ‘strategische alliantie’ en komt ze uit bij ‘andere traditionelere bronnen van ideologische kracht in het Westen. En daar horen de christelijk kerken bij.’
Niet dat Ayaan zelf christen is geworden of dat van plan is. Niet dat alle kerken zich bij haar alliantie mogen aansluiten. Ze moeten ‘gematigd’ zijn, niet vijandig tegenover de wetenschap staan, niet fulmineren tegen abortus en niet het creationisme verdedigen. Maar ze gelooft dat het christendom een goede kans maakt. Want ten diepste, aldus Ayaan, zijn moslims op zoek naar ‘een verlossende God’, maar ‘in plaats van de christelijke God vinden ze Allah’. Ze wil moslims een ‘religieus leider als Jezus bieden’, die geen krijger was en ‘een God van liefde, verdraagzaamheid, rede en vaderlandsliefde’ verkondigde, zoals eeuwen later de paus in zijn rede aan de universiteit van Regensburg, die tot zulke felle protesten in de moslimwereld leidde.
Het betoog van Ayaan is op z’n minst opmerkelijk. Is haar koerswijziging het gevolg van haar verblijf in de Verenigde Staten waar de assertief atheïstische positie die zij hier in Nederland altijd innam, niet tot de goede toon behoort? En, zo zouden we ook kunnen vragen, wat verbeeldt Ayaan zich wel? Met haar ‘liberale jihad’, destijds samen met haar toenmalige bondgenoot Geert Wilders ontketend, heeft zij zelf een bijdrage geleverd aan de verwijdering tussen de fronten (liberaal en christelijk) die ze nu bij elkaar wil brengen. En waarom denkt zij eisen te kunnen stellen aan het soort christendom dat in haar ogen wel bruikbaar is en wat niet? Is juist dat vrijzinnige christendom dat zij nu als bondgenoot begroet, niet een bron van cultureel en godsdienstig relativisme en daarmee onbruikbaar? En is dat ‘christendom’ in staat moslims de verzoening met God door Christus aan te bieden? (En heeft Antoine Bodar haar dat destijds in Rome niet goed genoeg uitgelegd?)
Ayaan moet dus nog veel lezen en nog een beetje beter nadenken. Maar laten christenen haar oproep ondertussen zeer serieus nemen. Wat zij zegt over de zoektocht van moslims, en het gevaar van de radicale islam, is en blijft behartigenswaardig. Ayaan kan hen leren waar de eigenlijke fronten liggen. Christenen zelf zijn daar niet zo goed in, vervuld als zij nog altijd zijn met wantrouwen jegens liberalen als Ayaan en naïef als zij zijn door te denken aan bondgenootschappen met moslims om seculier Nederland te bestrijden. Laten zij Ayaan, deze moderne koningin van Scheba, dan uitleggen welk christendom de kracht heeft om met haar de strijd op het juiste front te voeren.
Posts
18 comments:
allemensen,
eerst heraclitus, toen nietzsche en nu dus hirsi ali. het is niet gering allemaal.
stan van houcke
In haar fanatisme de radicale islam te bestrijden en specifiek eerwraak, vrouwenbesnijdenis en gedwongen uithuwelijking, lijkt Ayaan zèlf zich te bezondigen aan genoemde praktijken.
Haar eigen radicaliteit in toonzetting, beeldvorming en vuistgebalde boodschap staat buiten kijf, getuige alleen al de 24/7 bescherming die zij helaas nodig heeft. Vanuit Ayaans welbekende emancipatoire 'Out of Africa'-Exodus naar het Beloofde Westen waarin zij zich ontworstelde aan religieuze repressie, kan gesteld worden dat haar kruistochten hedentendage zèlf een moment van wraak bezitten, van eerwraak jegens het o zo verfoeilijk systeem dat haar prinsesselijke jeugd in haar ogen verwoestte en haar later terminaal uitstootte.
Door haar structureel hooghartige weigering in gelijkwaardige dialoog met moslima's te treden - volgens Ayaan niet mogelijk, want zij lijden immers allen aan een vals bewustzijn, geïndoctrineerd door een verdorven paternalistisch systeem - maakt zij zichzelf in overdrachtelijke zin schuldig aan vrouwenbesnijdenis: zij snijdt moslimvrouwen de mogelijkheid af voor zichzelf te spreken en met haar bevredigend in debat of dialoog te gaan.
In haar laatste schrijfsel bezondigt Ayaan zichzelf nu ook al aan een symbolische gedwongen uithuwelijking: in haar Kampf tegen de islam, bepleit zij een noodzakelijk pact - een huwelijk - tussen humanisten en christenen. Een gedwongen huwelijk, het gaat hier immers om stromingen die eeuwenlang in een spanningsvolle dialectiek hebben geleefd en zichzelf juist in het tegenlicht van de ander hebben ontwikkeld en gedefinieerd.
O, zoete ironie!
Ayaan is een vrouw/mens in ontwikkeling.
Vandaar haar voortschrijdend inzicht, wellicht.
Ik mag hopen dat zij ooit weer naar huis komt..!
Een emotioneel intelligente vrouw, dat is zij, en dat is wat we hier in Nederland nodig hebben.
I have a dream...
Beste Erlkönig,
Het is onfris van u om de nazies erbij te halen door over "kampf" tegen de Islam te praten.
Mag ik u er op wijzen dat er nog geen 1 moslim op onvrijwillige wijze een enkeltje Auschwitz heeft gehad.
U kunt deze situatie niet voor uw karretje spannen. In tegenstelling tot de Joden halen diverse moslimbroeders van u wel kwaadaardige streken uit. Mevr. Hirsi Ali bedient zich alleen maar van haar recht op vrijheid van meningsuiting. En volgens mij heeft ze volledig gelijk dat Jezus een véél beter voorbeeld is dan Mohammed. Zij heeft het "Licht" gezien. Ik gun het u ook.
Ik ben een groot fan van Ayaan, maar hier slaat zij de plank volkomen mis. Misschien komt het omdat ze lang niet meer in de Nederlandse maatschappij geleefd heeft, maar christenen zijn bondgenoten van moslims, en zullen de laatsten zijn die zich laten inzetten tegen het islamiseringsgetij. Iedere zichzelf respecterende christen ziet de strijd tegen andere religies als een voorbode van strijd tegen het christendom. Tot nu toe staan links en christelijk Nederland zij aan zij bij het verwennen, goedpraten en toedekken van islamitische misstanden.
Ayaan is tegen inperking van immigratie, en ik snap waarom. Maar waar het moslims betreft is dat wel degelijk de aanpak die effect zal hebben, naast deportatie van criminelen met dubbele nationaliteit.
Het lijkt mij een typische PvdA-gedachte om van moslims te wensen of eisen dat zij op die aspecten van hun geloof opgeven die niet verenigbaar zijn met het leven in een moderne seculiere staat.
Dat is nou niet bepaald een nieuw idee...
Ayaan moet nog veel lezen? Geen zorgen: dat zal zij ook. Mensen die veel weten willen altijd meer weten. Zo niet met mensen die niets weten, die willen ook niets weten. Bijgevolg zullen ze ook niets lezen of leren. Onze 'bestuurders' hebben nog niet één relevant boek inzake de islam gelezen, anders zouden ze niet de PVV en haar aanhang voor gek verklaren, maar er serieus over nadenken. En @Erlkönig: de discussie over de islam kan niet worden afgedaan als zijnde een puur filosofische; daarvoor zijn de practische bezwaren te groot.
Reeds Voltaire wist: "les extrêmes, se touchent". Mede hierom pleit Zijderveld in zijn laatste boek voor een terugkeer van een structurele twijfel aan onbetwijfelde waar- en zekerheden.
De intellectueel en wetenschappelijk zeer anemische agitprop van Verlichtingsfundi Ayaan is uit eenzelfde hout gesneden als die van de door haar zo te vuur en te zwaard bevochten radicale moslimfanatici. In dit licht is het zeer gerechtigd om van een 'Kampf' te spreken, in ieder geval van een Krampf!
Voorzover er 'reëele' en 'praktische' problemen zijn met 'De Islam' kunnen die ook in de juiste proporties, met beschaafde intenties en in a-hysterische termen worden besproken.
Dat zou zomaar óók kunnen.
In de hoop het niveau van de analyse op deze weblog substantieel te verhogen, het volgende:
Tijdens een bijeenkomst in de Rode Hoed verklaarde mevrouw Ali: ‘In 1989 vond ik de fatwa tegen Salman Rushdie nog vanzelfsprekend. Ik was ook een radicaal,’ om nog geen tien jaar later 180 graden te draaien en ineens te verkondigen: ‘Ik ben een extremistische aanhanger van de vrijheid van meningsuiting,’ een extremist die meende dat er in Nederland een 'recht op kwetsen' bestond. De enige constante in haar houding is het extremisme.
De vraag voor een Nederlandse intellectueel is dus de volgende:
hoe komt het dat Hirsi Magan/Ali die gevormd werd in een gesloten onvrije tribale cultuur, getekend door schaarste en angst ineens zo'n succesnummer werd in een zogeheten 'tolerante' open rijke en kosmopolitische cultuur van vrijheid? Het is een voor de hand liggende vraag die opmerkelijk genoeg nooit publiekelijk is besproken in de polder. Anders gezegd, hoe kan het dat iemand uit een cultuur die diametraal tegenover onze cultuur staat de heffe des volks en een deel van de blanke intelligentsia wist te mobiliseren? Het is alsof deze mensen in haar een verlosser zien. Zijzelf zijn niet in staat geweest om de rancunes te formuleren die al die tijd als een veenbrand ondergronds hebben gewoed. Hoe komt dat?
Ik denk dat het antwoord simpelweg het feit is dat mevrouw Ali beter dan de gefrustreerde westerlingen de angst en onbegrip onder woorden kon brengen. Ze werd niet belemmerd door onze bijna aangeboren sociale remmingen, onze culturele dwang van wat hoort en niet hoort. Immers, zij groeide op in een omgeving die getekend werd door haat en geweld, fenomenen die in Somalie door niets aan banden worden gelegd, integendeel, ze worden er gecultiveerd. Het zijn de krijgsheren en het geweld tussen de stammen die daar de werkelijkheid bepalen. De tribale cultuur verdeelt de wereld in voor- en tegenstanders, er bestaat geen tussenweg zoals wij hier in het Westen langere tijd hebben gekend. Magan/Ali heeft de oorlog met zich meegenomen en die mentaliteit sloot naadloos aan op de sfeer die vooral na 11 september 2001 manifest werd. Precies op het juiste moment wist zij intuitief de onderhuidse ressentimenten te herkennen en te mobiliseren. Beter dan wie dan ook kende ze die ressentimenten vanuit haar jeugd. Het is de wrok van mensen die zichzelf ondergewaardeerd voelen. Letwel, voelen!
In een ontwrichte tribale cultuur bestaat geen consensus die door vreedzaam overleg tot stand komt, uiteindelijk is het alleen geweld dat respect afdwingt. En hetzelfde geldt nu in onze kosmopolitische cultuur. Het kapitalistisch systeem verkeert weer eens in een periodieke crisis. Dit keer in een zeer ernstige, en zodra zich een crisis aandient in dit bestel en er sociale ontwrichting dreigt dan moeten de haat en de angst van de ontevredenen zo worden gemobiliseerd dat de macht er niet door bedreigd wordt. Dus moet de haat worden geprojecteerd op degenen met nog minder macht dan de ontevredenen. Dit is zo oud als de mensheid. En daarom kwam voor de gefrustreerden Hirsi Magan/Ali precies op het juiste moment. Ze was een geschenk uit de hemel voor haatdragende zich miskend voelende blanke intellectuelen en de heffe des volks, die in haar een Orakel uit Somalie zien. Hier was ze, een zwarte vrouw uit een cultuur waar ze elkaar permanent naar het leven stonden, een moslima die bekeerd leek tot het ware materialistische geloof, die in ruil voor geld en aanzien bereid was dingen te zeggen die voorheen niet mochten worden gezegd. Tenminste, niet publiekelijk. Dat ze zelf verder geen beginselen kende, behalve erop los meppen, was geen enkel probleem want als een ras opportuniste wist ze telkens haar praatjes aan te passen aan het publiek dat ze voor zich had, en zo kon ze via de PVDA, naar de VVD en nu de Republikeinen naar rechts opschuiven.
Stan van Houcke
Journalist
Amsterdam
@Stan van Houcke
Goed mogelijk dat u gelijk heeft: Ayaan was op de juiste plekken op het juiste momenten om de stem van de 'ontevredenen' te verwoorden en zodoende faam te maken en geld te verdienen. Na het lezen van uw bijdrage kwam de volgende vraag bij mij op: "Nou en? Wat geeft dat? Wat is daar verkeerd aan?" Toch begrijp ik uit uw toonzetting dat u het verkeerd vindt. Ik zou wel willen weten, waarom.
inge,
ik begrijp je vraag niet. ik geef een beschrijving. wat vind je zelf van opportunisten?
stan
@Stan
U geeft een beschrijving, dan snap ik het. Wat ik vind van opportunisten hangt ervan af: dat iemand zijn/haar kansen grijpt, is m.i. prima; maar doet hij/zij dat ten koste van een ander, dan ben ik niet gecharmeerd. Ayaan greep haar kansen, zoals u beschreef, maar ik zie niet dat ze dat deed over de rug van anderen. Ze wekt bij mij de indruk dat ze eerlijk meent wat ze zegt. Daarbij hoeft ze niet altijd gelijk te hebben natuurlijk. Persoonlijk vind ik 'iets oprecht menen' belangrijker dan 'gelijk hebben'. En ook kan haar inzicht voortschrijdend zijn, waardoor ze nu iets anders zegt dan een paar jaar geleden. Van mij krijgt ze het voordeel van de twijfel.
inge
het lukt mij helaas niet hier een wat langere reactie te geven op hetgeen je schreef. ik heb die reactie op mijn eigen blog gegeven: http://stanvanhoucke.blogspot.com/
inge
van mij krijgt mevrouw ali niet het voordeel van de twijfel. om dit toe te lichten moet ik even iets over mijzelf vertellen. ik ben 62 jaar oud en vader van kinderen. ik heb mijn nazaten dezelfde burgerlijke normen en waarden proberen bij te brengen als mijn ouders mij leerden. ik kom uit een kosmopolitisch gezin. mijn vader was een koopvaardijman die tijdens de oorlog op een nederlandse onderzeeboot 5 jaar lang tegen de nazi's vocht. mijn moeder was een schotse die als britse marva tegen de duitsers vocht en op die manier mijn vader ontmoette.
ik neem aan dat mede door hun oorlogservaringen mijn ouders nooit discrimineerden en groepen stigmatiseerden. ik stel dat ik dit aanneem, aangezien er hierover thuis nooit werd gesproken. het was vanzelfsprekend dat men niet oordeelde op grond van iemands politieke dan wel religieuze opvattingen. hoewel mijn ouders niet godsdienstig waren stuurden ze wel mijn zus en mij naar catechisatie omdat ze meenden dat iemand in een christelijke cultuur kennis diende te nemen van de grondbeginselen van die cultuur, al was het maar omdat men anders niets van de beeldende kunst uit middeleeuwen en renaissance kon begrijpen.
Het denken in termen van groepen werd als not-done beschouwd, en wel omdat het niets uitmaakte tot welke groep men meende te behoren. wat belangrijk was, was iemands persoonlijkheid. en omdat onder fatsoenlijke burgers dit een belangrijk uitgangspunt was werden mensen niet afgerekend op hun afkomst. dat was de kern van het kosmopolitische mens- en wereldbeeld. men had een open oog voor de ander.
deze houding verschilt fundamenteel van de mentaliteit van mevrouw ali. zij werd gevormd in een tribale cultuur, waarbij degene van de andere stam niet beoordeeld wordt op grond van zijn individualiteit, maar op grond van het feit dat hij/zij tot een andere groep behoort, moslims, christenen, joden, dan wel heidenen. het gevolg is dat het gedrag van een individu meteen wordt geclassificeerd als het gedrag van een groep. vandaar dat mevrouw ali met het grootste gemak moslims als groep kan stigmatiseren, of die nu kunstenaar zijn of havenarbeider, intellectueel of handarbeider, etc, het maakt niets uit. ze worden afgerekend op hun moslim-zijn. mevrouw ali kan geen nuances zien, omdat ze als kind geen nuances is geleerd, de ander was altijd per definitie de vijand. dat is nu eenmaal het kenmerk bij uitstek van een tribale cultuur die permanent met schaarste wordt geconfronteerd. het dagelijks overleven is daarbij doorslaggevend, niet de cultuur.
het opmerkelijke is dat ook onder westerlingen er altijd individuen zijn geweest die op dezelfde botte manier denken. ze zien de ander niet allereerst als een individu, maar als een vertegenwoordiger van een vaak als bedreigend ervaren groep, joden, moslims, christenen, heidenen, socialisten. in tijden van crisis vindt dit slag rancuneuze mensen elkaar. dit bedreigt de samenhang, de enige basis waarop een samenleving kan bestaan.
aan het slot van blood and belonging, journeys into the new nationalism schrijft michael ignatieff:
'i began the journey as a liberal, and i end as one, but i cannot help thinking that the liberal civilization -- the rule of laws, not men, of argument in place of force, of compromise in place of violence -- runs deeply against the human grain and is achieved and sustained only by the most unremitting struggle against human nature. the liberal virtues -- tolerance, compromise, reason -- remain as valuable as ever, but they cannot be preached to those who are mad with fear or mad with vengeance.'
dit inzicht staat diametraal tegenover het wereldbeeld van mevrouw ali en haar aanhangers, die illustrerend genoeg van oordeel zijn dat er, ik citeer, 'een recht op kwetsen' bestaat, en die alleen kunnen denken en handelen in tribale termen.
dit is de voornaamste reden dat mevrouw ali van mij niet het voordeel van de twijfel krijgt. maar erger nog zijn haar aanhangers die beter hadden kunnen weten.
stan van houcke
inge,
Het denken en handelen in termen van groepen, en het stigmatiseren van de groep aan de hand van ervaringen met een enkeling lijdt altijd tot grootscheeps bloedvergieten, zoals in Joego-Slavie, Ruanda en Irak het meest recentelijk werd aangetoond.
Het categoriseren van de ander in verzonnen clichetypen als de jood, de moslim, de christen, de socialist, de homoseksueel, is levensgevaarlijk en wordt gevoed door onderhuidse rancune en haat die in crisistijden telkens weer opduiken.
In Blood and Belonging. Journeys into the New Nationalism schrijft Michael Ignatief tenslotte:
'Sated people can afford to be cosmopolitan; sated people can afford the luxury of condescending to the passions of the hungry. But among the Crimean Tatars, the Kurds, and the Crees, I met the hungry ones, peoples whose very survival will remain at risk until they achieve self-determination, whether in their own nation-state or in someone else's.'
Tot op zekere hoogte heeft deze Canadese wetenschapper en journalist gelijk, verzadigde burgers die in luxe leven zijn in staat kosmopolieten te zijn, maar degenen die moeten overleven kunnen zich dit doorgaans niet permitteren. Goed, maar wat te doen met westerlingen die in welvaart leven en toch onverzadigbaar blijven, mensen als Leon de Winter, Bart Spruyt, Amanda Kluveld, Theodor Holman, Geert Wilders en zijn aanhang, Elma Drayer, Chris Rutenfrans, en al die andere extreem rechtse individuen die zichzelf alleen ten koste van de ander iets kunnen voelen? Zij behoren tot het slag mensen dat zichzelf alleen kan zien als slachtoffer van degenen die -- in dit geval -- als laatsten zijn gearriveerd. Dit verklaart ook waarom 'allochtoonse' bekeerlingen als mevrouw Ali en Afshin Ellian zo populair zijn onder dit volk. Zij bevestigen permanent het eigen absolute nationalistische gelijk. Ignatieff stelt daarover:
'What's wrong with the world is not nationalism itsef. Every people must have a home, every such hunger must be assuaged. What's wrong is the kind of nation, the kind of home that nationalists want to create and the means they use to seek their ends. Wherever I went, I found a struggle going on between those who still believe that a nation should be a home to all, and race, color, religion, and creed should be no bar to belonging, and those who want their nation to be home only to their own. It's the battle between the civic and the ethnic nation. I know which side I'm on. I also know which side, right now, happens to be winning.'
Uiteindelijk kunnen de kosmopolieten niet op tegen de haat van de provincialen. Instincten zijn sterker dan gedachten. Vergeet dit niet. Daarom is de volgende vraag urgent: wat te doen met de frustraties van de eeuwig onverzadigbaren, met de haat die niet gestild kan worden, dus met degenen van wie de angsten en de daaruit vloeiende haat zo pathologisch zijn geworden dat ze niet meer tot rust kunnen komen? Het antwoord op die existentiele angsten is millennialang de reden geweest van de bloei van religies. Maar nu. Wat te doen in een geseculariseerde materialistische massamaatschappij met al die mensen die zich nergens meer thuis voelen?
stan zei: "...maar wat te doen met westerlingen die in welvaart leven en toch onverzadigbaar blijven, mensen als Leon de Winter, Bart Spruyt, Amanda Kluveld, Theodor Holman, Geert Wilders en zijn aanhang, Elma Drayer, Chris Rutenfrans, en al die andere extreem rechtse individuen die zichzelf alleen ten koste van de ander iets kunnen voelen?"
Grappig hoe iemand zoveel moeite neemt zoveel te schrijven, en zichzelf toch zo gemakkelijk diskwalificeert.
Een opportuniste, fijn dat er mensen zijn die dat herkend hebben en dat vrij goed kunnen onderbouwen ook.
Post a Comment