1.1.07

Weimar in aanbouw (deel 1)

De formatieonderhandelingen zijn deze week onder leiding van Herman Wijffels hoopvol voortgezet, maar wie scherp toeziet kan alleen maar concluderen dat de huidige constitutionele crisis om iets meer vraagt dan een nieuw kabinetje van CDA en PvdA met de frivole gristenen van de ChristenUnie.

Door een ontluisterend gebrek aan tact en ernst heeft de nieuwe linkse meerderheid in de Tweede Kamer, aangevoerd door verliezer Bos, het huidige demissionaire kabinet tot ingrijpende beslissingen gedwongen die haaks staan op het beleid dat het in missionaire status heeft gevoerd - en daarmee tot een gebrek aan terughoudendheid waarop diezelfde Bos juist altijd had aangedrongen. In afwachting van een generaal pardon (zo stond het in het dictum van de motie) is besloten af te zien van verdere uitzetting van uitgeprocedeerde asielzoekers.


De impasse die dreigde toen het aanvankelijk weigerachtige kabinet een motie van afkeuring tegen minister Verdonk kreeg opgediend, is met twee noodgrepen opgelost. Maar die noodgrepen waren even zovele schendingen van regels die in het politieke verkeer tot dan heilig waren.

De eerste noodgreep was dat Verdonk gewoon bleef zitten, terwijl een minister die het vertrouwen van het parlement verspeelt, tot eind vorig jaar de gewoonte had op te stappen.

De tweede noodgreep bestond erin dat het kabinet – nadat het de portefeuille van Verdonk zodanig had uitgekleed dat zij in feite naar huis is gestuurd – de grondwettelijk vastgelegde regel van de eenheid van beleid maar ging schenden door van de VVD-ministers te accepteren dat die de radicale koerswijziging niet accepteerden.


Die regel van de eenheid van het kabinetsbeleid is een voorwaarde waaraan voldaan moet zijn wil een volksvertegenwoordiging een regering überhaupt kunnen controleren. En als de Kamer dat al zou kunnen en het gecontroleerde beleid zou afkeuren, moet het vanaf nu niet verbaasd opkijken dat een minister desondanks gewoon blijft zitten.


Deze crisis in onze constitutie is geen incident – al doen alle betrokkenen het in feite af als een bagatel – maar legt bloot dat ons bestel niet meer past bij de verander(en)de maatschappelijke verhoudingen. Dat bestel kraakt nu in zijn voegen, en omdat het zich heeft losgeweekt van de samenleving en ten prooi valt aan radicaliserende vleugels, is de conclusie niet overdreven dat we met z’n allen bezig zijn Weimar te herstichten.


Dat bestel van ons is in de eerste plaats gebaseerd op de afspraak tussen de kroon en de politiek dat de kroon de macht behoudt en deze aan de politici verpacht. Dat noemen we dan de ministeriële verantwoordelijkheid die politici verantwoordelijk en de koning onschendbaar maakt.


De pachters van de macht hebben de ruimte die zij kregen gebruikt om hun eigen groepen te mobiliseren, en de élite van deze zuilen in discussie met elkaar te brengen, de verscheidene deelbelangen tegen elkaar af te wegen en een consensus te vinden.


De vlucht uit het midden – het verlies van de drie grote traditionele partijen CDA, PvdA en VVD – en de versterking van de vleugels – de nieuwe aanhang van het nationalistische socialisme van de SP en het liberale nationalisme van de PVV –heeft de oude vorm van representatie ondermijnd. De ontzuiling heeft een point of no return bereikt en overschreden. Dat is vervelend omdat een machtige SP Nederland in een rode hel zal veranderen, en omdat de PVV de belichaming van een paniekerig soort van conservatisme is dat een middenpositie tussen prudent conservatisme en fascisme inneemt met een natuurlijke neiging tot de laatste stroming.


Maar zolang de grote drie – als partijen die uit niet meer bestaande zuilen zijn voortgekomen en nu doelen op zich zijn geworden – daaruit niet de juiste les trekken, en de interne verdeeldheid blijven verhullen en valse tegenstellingen in stand blijven houden, tegenstellingen die niet samenvallen met de werkelijke fronten zoals die in de samenleving zelf al lang zijn onderkend, zal blijvende vervreemding tussen politiek en burger, en daarmee blijvende polarisering en onregeerbaarheid, het gevolg zijn.


Het bestaande systeem houdt ons dus in gijzeling, en dat kan niet de bedoeling zijn. Een verandering van ons kiesstelsel is dus meer dan ooit geboden, opdat een ruime en daadkrachtige meerderheid in het parlement en een helder geprofileerde oppositie helderheid en daadkracht kunnen terugbrengen.


Maar hoe ziet zo’n nieuw stelsel eruit?


(Wordt vervolgd)


*) Een versie van dit stuk is aangeboden aan Binnenlands Bestuur.

12 comments:

Unknown said...

"PVV...dat een middenpositie tussen prudent conservatisme en fascisme inneemt met een natuurlijke neiging tot de laatste stroming."

Mag ik dat een ferme uitspraak noemen, zonder enige onderbouwing?

Anonymous said...

De PVV wordt achtereenvolgens liberaal, nationalistisch, conservatief en fascistisch genoemd. Het belangrijkste aspect van het fascisme is de ondergeschiktheid van het individu aan het collectief. Ik vraag me af hoe Bart J. dat weet te rijmen met het predicaat liberaal, waarin het individu centraal gesteld wordt. Bart, we wachten met smart op je nadere uitleg! Toegeven dat de kwalificatie fascistisch kant noch wal raakt mag ook, daarmee oogst je alleen maar respect met de verder goed geschreven column.

Anonymous said...

PvdV nu ineens fascistisch? Onderbouwing graag. Naar mijn dee is deze aanduiding veel meer van toepassing op extreem links, SP, GL en PvdD, die de terreur van de (nipte) meerderheid toepassen om hun eigen bedenkelijke agenda ingevoerd te krijgen.

PvdV staat voor eigen verantwoordelijkheid en zelf nadenken, _wederkerige_ tolerantie en samen de economie opbouwen in plaats van afbreken. Het ontgaat mij hoe BJ dit fascistisch kan vinden.

Maar goed, BJ heeft zijn herziening van het kiesstelsel ook al klaar, kennelijk. Het zal mij benieuwen.

Waar ik zelf al een aantal malen voor gepleit heb, o.a. op Vrijspreker, is het honoreren van blanco stemmen, in de zin dat een blanco stem een stem voor een lege zetel is. Dit representeert de blanco stemmers in de TK (lege zetels zijn blanco stemmen) en drukt de directe en indirecte kosten (een beetje): minder TK leden, minder wachtgeld bij uitstappen, etc.

Dit maakt meteen het nu ontbrekende onderscheid tussen de betrokken kiezer die protesteert en blanco stemt en de onverschillige kiezer die het wel best vindt en niet stemt. Wat mij daarbij is opgevallen is dat de overtuigd niet-stemmende libertariërs hier steeds maar weer niet op (willen) reageren. Maar niet stemmen in het huidige systeem is steun voor de meerderheid: als libertariërs wel gestemd hadden (naar mag worden aangenomen niet-links) had de fascistische farce aangaande Generaal Pardon zeer waarschijnlijk de ook door libertariërs verfoeide meerderheid niet gehaald.

Ik mis de politicologische en staatsrechtelijke grondslagen om uit te kunnen rekenen hoe blanco stemmers de verhoudingen hadden beïnvloed in dit geval, maar momenteel is ook niet algemeen bekend hoeveel blanco stemmers er zijn. Er is alleen opkomst en geldige stemmen. Het verschil daartussen is de som van blanco en ongeldig.

Het lijkt mij hoe dan ook een eerlijker systeem dan nu, om blanco stemmen in de (samenstelling van) TK te laten doorwerken. En natuurlijk moeten TK leden vrij zijn hun eigen visie te volgen, en niet verplicht zijn met de partij mee te stemmen.

En tenslotte: men moet leren de rug recht te houden. De VVD had Rita veel meer en openlijker moeten steunen, en laat de boel dan maar klappen. Cohen laat zien wat er gebeurt als je alleen maar 'de boel bij elkaar' wilt houden. En de SP spint daar garen bij: zwaar gewonnen, maar te laf om verantwoordelijkheid te nemen. Regeren zou bij de volgende verkiezingen zwaar worden afgestraft, in de oppositiebankjes worden de kansen echter steeds beter.

Anonymous said...

Van de inzenders tot nu toe valt me op dat ze vrijwel allemaal vallen over een voorzichtige suggestie dat de PVV eerder naar fascisme dan naar prudent conservatisme zal overhellen. Natuurlijk is het iets met fascisme in verband brengen, hoe ver verwijderd verband ook, veelal een beproefd middel tot demoniseren, en het is een middel dat al op ruime schaal door tegenstanders van de PVV tegen de PVV is ingezet. Het lijkt me niet dat Spruyt deze boze bedoeling kan worden toegeschreven. Zelf keek ik op van de moed om het socialisme van de SP 'nationalistisch socialisme'te noemen. Dit is volkomen terecht, maar ik zou niet vreemd opkijken als velen zich er erg boos over maakten dat de SP hier met nationaal-socialisme (net iets anders, of toch niet helemaal?) in verband werd gebracht.

Anonymous said...

Vele van de reacties maken duidelijk dat begrijpend lezen nogal moeilijk is. Spruyt zegt niet de PVV fascistisch is. Hij zegt: "de PVV de belichaming van een paniekerig soort van conservatisme is dat een middenpositie tussen prudent conservatisme en fascisme inneemt met een natuurlijke neiging tot de laatste stroming."

Die term 'paniekconservatisme' heeft Spruyt al eens eerder gebruikt en wel in zijn Roosevelt Lezing. Die hier te lezen is:
http://www.burkestichting.nl/nl/actueel/rooseveltlezing.pdf

En daarin staat heel nauwkeurig beschreven wat Spruyt en Kolnai bedoelen met quasi-fascistisch paniekconservatisme: "Kolnai heeft het over ‘het contrarevolutionaire of fascistisch beïnvloede conservatisme van de paniek’. Deze gedeformeerde vorm van conservatisme bestaat volgens Kolnai in leugen en bedrog, in irrationeel sectarisme, zelfaanbidding, en andere zaken, maar bovenal in de omverwerping van de rechtsstaat. In feite gaat het om een pervertering van de democratie in een ochlocratie, de regering door de grote hoop, waarbij de ‘rule of law’ als eerste
sneuvelt, wetteloosheid en geweld domineren, en die wordt beëindigd door de roep om een sterke man die zich uit wraak over zijn vroegere uitsluiting door de regerende klasse als een despoot zal ontpoppen. Men hoeft de Nederlandse politiek de afgelopen jaren niet eens zeer nauwgezet te hebben gevolgd, om zich bij deze typering iets concreets te kunnen
voorstellen"

Anonymous said...

Maar beste Piet, als hij eerder elders heeft uitgelegd wat hij met de uitdrukking “neiging naar fascisme” bedoelt waarom dan hier niet? Ik lees wat er staat en dat is neigen naar fascisme. Wel is fascisme een sterk gedevalueerd begrip geworden sinds iedereen die vindt dat er in ons land veel mis is en daar iets meent over te moeten opmerken, door de Linkse Kerk voor fascist wordt uitgemaakt. Zelf word ik er warm noch koud van. Maar bedoeld wordt wel degelijk wat er gezegd/geschreven wordt.
Ik vind als je iets schrijft wat je niet bedoelt, moet schrijven wat je wel bedoelt.

Anonymous said...

Beste Piet,

Bedankt dat je uitlegt wat Spruyt bedoelde.
Nou mag jij (of Spruyt) vervolgens eens gaan onderbouwen hoe jij of hij tot de conclusie komt dat dit slaat op Wilders en zijn partij.

Als er bovendien iets is waardoor de "rechtstaat" op knappen staat, is het juist de groeiende wetteloosheid van nu. Ook nog iets gelezen over de gedragingen in de afgelopen jaren m.b.t. straatterreur, moord en bedreiging van publieke figuren om een uitgesproken mening, draaideurcriminelen, zinloos geweld, aanvallen van diensten zoals vuilophaaldienst, ambulancepersoneel en politie, en bijvoorbeeld de misdaden in de afgelopen nacht van oudejaar?

Dat Wilders met zijn oproep tot harde aanpak van de groeiende misdaad en het terugdringen van de politiek correctheid in het justiciele apparaat juist wetteloosheid zou willen zien of propageren, evenals de andere analogien, mogen dus eerst eens fijn door jou of Spruyt met kristalduidelijke voorbeelden onderbouwd worden.

Tot die tijd is elke analogie met fascisme (want daar komt het gewoon op neer), wel degelijk een poging tot demonisering.

Dat de SP nationalistisch socialistisch is, betwijfel ik overigens ook. De houding van de SP richting de EU lijkt vooral te zijn gebaseerd op het idee dat de EU niet socialistisch genoeg is, en niet omdat de SP alleen geinteresseerd is in Nederland of alleen dat wat Nederlands is.

Tony.

Anonymous said...

Sorry, link naar de Rooosevelt lezing kwam niet helemaal goed door. Nog eens:

Lezing is hier

Anonymous said...

Tony, of 'anonymous'('Tony' vind ik wel iets beter dan 'anonymous', want waarom zou je niet met je werkelijke naam tekenen voor de overwegingen die je op deze site achterlaat?),
Het socialisme van de SP kun je in die zin nationalistisch noemen dat de SP behoud en zelfs uitbreiding van de verzorgingsstaat in Nederland voorstaat, met ruimhartige uitkeringen én een behoorlijk wettelijk gegarandeerd minimumloon. Als het ook in de andere Europese landen gerealiseerd zou kunnen worden, zou men daar vermoedelijk vóór zijn, maar men wil de vrijheid hebben om Nederland als heilstaat in te richten, ook in het geval dat andere Europese landen zelf meer voor het verwerpelijk geachte 'angelsaksische model' voelen, of domweg niet rijk genoeg zijn om voor een heilstaat volgens SP-beginselen te kunnen kiezen. Om deze Nederlandse heilstaat te realiseren huldigt men wel degelijk het principe 'Nederland voor de Nederlanders', d.w.z. men wil werknemers uit het buitenland, in het bijzonder ook goed gekwalificeerde uit Oost-Europa, weren, want die zouden het niveau van de lonen kunnen drukken en Nederlanders van de arbeidsmarkt verdringen, zodat die uitkeringsafhankelijk worden en het systeem tenslotte niet meer houdbaar is. Ik spendeer daaraan op deze plek geen moreel oordeel, en helemaal zeker van de consistentie van de SP-beginselen ben ik niet, dus ook niet of ik ze goed weergeef, maar dit lijken me redenen waarom je de SP nationalistisch socialistisch zou kunnen noemen. Het is in elk geval niet het soort socialisme dat de bevrijding van de gehele mensheid uit de ketenen van het kapitalisme beoogt. Het is een socialisme dat de laagste lonen en de uitkeringen van Nederlanders op een niveau wenst te houden of naar een niveau wenst te tillen dat vele malen hoger ligt dan dat van werkenden en werklozen in de meeste landen buiten Nederland. Overigens is het natuurlijk aan Spruyt om zich nader te verklaren als hij daaraan behoefte heeft.

Anonymous said...

Spruyt heeft al gereageerd, op de voorpagina van zijn blog...

New Realist said...

Deze hele discussie geeft weer eens aan dat politiek redacteurs niet omzichtig genoeg te werk kunnen gaan met het labelen van politieke stromingen. Dat Spruyt van mening is dat de PVV een 'natuurlijke neiging' zou vertonen naar het fascisme, komt bij mij nogal prematuur en vergezocht over, en beschouw ik dan ook als geheel voor zijn rekening. Filosofie gaat over politiek, maar het is de retorica die de massa in beweging brengt, zei Plato. Jammer genoeg geldt dit laatste ook voor Babylonische spraakverwarringen.

ACP said...

Naar mijn ronduit bevooroordeelde mening is deze discussie inmiddels totaal irrelevant. Zulks omdat (zolang er nog sprake is van enige nationale ambtities) het met Nederland en haar bevolking definitief en letterlijk gedaan zal zijn, indien niet aan drie voorwaarden voldaan wordt, of aan voldaan kan worden. Met name:

1. Afschaffing van de monarchie en haar )landelijke) politieke pachters partijen. Zulks ten faveure van een op gemeente-politiek en belangen gebaseerde volksvertegenwoordiging en overheid.

2. Formele afschaffing van de algemene verzorgingsstaat ten faveure van grotere individuele verantwoordelijkheid, en een minimale 50% reductie van de belastingen en begroting ( zijnde het belastings en budgetaire niveau in de VS). Maar vooral de formele afschaffing van de multikul als beleidslijn omdat het Balkanisatie tot gevolg heeft en op de lange duur vernietigend is voor land en volk.

3. Uitreding uit de EU en haar funeste Brusselse zelfopgelegde regionale kolonialisme, ten gunste van een vrij, zelfstandige en soevereine status als klein maar succesvolle en welvarende mondiale handelsnatie.

Immers, zoals het er nu naar uitziet en voor staat, zal men niets anders (weten te) doen dan de dekstoelen op de Titanic omwille van deze of gene groep, en reeds bij voorbaat gedoemde medepassagiers, steeds weer opnieuw te arrangeren. Bovendien, op zijn best zal elke discussie daarover, met inbegrip van deze draad, uiteindelijk slechts van uiterst beperkte betekenis zijn voor de cultureel gefragmenteerde inwoners van de Rijndelta Regio in een gegarandeerd falende EU.