Let op Job

Iedereen weet zo langzamerhand wel dat er een week of wat terug een biografie van Joop den Uyl is verschenen. In de media trokken vooral twee onthullingen de aandacht: dat Den Uyl eind jaren dertig als student sympathie had gehad voor de politieke ontwikkelingen in Duitsland en dat hij als premier de monarchie redde door de volksvertegenwoordiging voor te liegen.

Politici hebben natuurlijk al die stukjes over het boek van Anet Bleich in de kranten en weekbladen zien staan, en nemen de laatste tijd ook met enige regelmaat de naam van Den Uyl in de mond. Een van hen is PvdA-leider Bos. Bos schreef eind februari een opinieartikel in de Volkskrant waarin hij onder meer betoogde dat het nieuwe kabinet wel degelijk een ‘kanteling’ heeft opgeleverd: in plaats van de polarisatie van de afgelopen jaren is nu het pragmatisme aangetreden. Een dag of tien later zei Bos, in een interview met dezelfde krant, weer iets heel anders. PvdA-bestuurders houden veel veranderingen tegen, betoogde Bos, omdat zij uitgaan van de ‘harmonie van de gevestigde belangen’ en daarom laten zij ‘de radicale opties die de partij zou moeten exploreren’ niet aan bod komen. In die situatie kan Den Uyl als kampioen van het politieke debat uitkomst bieden. In zijn spoor moet de PvdA scherper worden, de confrontatie zoeken en de problemen niet verdoezelen. En vooral ook polariseren, want ‘zonder polarisatie geen emancipatie’. ‘Niemand heeft het recht om niet gekwetst te worden.’

Ik kan me voorstellen dat er lokale PvdA-politici zijn die deze uitlatingen van Bos als een steun in de rug ervaren, mensen als Ahmed Marcouch en Lodewijk Asscher in Amsterdam, die geen blad voor de mond nemen, heel concrete problemen willen oplossen en het zich niet kunnen permitteren om daarbij met meel in de mond te praten. Polariseren wordt pas een ongeleid stijlmiddel wanneer het gepaard gaat met grove generalisaties. Marcouch aarzelt niet groepen hangjongeren in zijn stadsdeel Slotervaart uit te maken voor ‘tuig’. Maar hij heeft het dan niet over de Marokkaanse gemeenschap, maar over een specifieke groep binnen die gemeenschap.

Tegelijk brak er een storm van protest los op de nieuwe pleidooien van Bos. Publicisten die een dagtaak hebben aan het leveren van kritiek op de PvdA en haar leider, zoals Marcel van Dam, legden de woorden van Bos uit als een knieval voor het rauwe rechts dat het tegenwoordig zo goed doet. Terwijl Bos niet wil zeuren over de toon van het debat en een inhoudelijke discussie met dat rauwe rechts wil aangaan, zo precies en evenwichtig mogelijk.

Zo’n aankondiging is spannend, maar is tegelijk ook wat gratuit. Want waar blijft dat inhoudelijke antwoord dan? En als dat er al komt, krijgt Bos zijn partij er dan in mee?

Bos kan al lange tijd de indruk niet wegnemen dat hij niets meer goed kan doen en strijk-en-zet de verkeerde man op de verkeerde plaats en het verkeerde tijdstip is. Daarom reik ik hier, exclusief voor mijn lezers, een Geheimtip aan: Let op Job.

Job Cohen liet zich in een interview met De Pers (28 december) ontvallen dat hij het premierschap best aan kan en dat hij een terugkeer naar de nationale politiek niet uitsluit. Het nationale podium zoekt hij steeds meer op. In Nova ging hij in debat met Hero Brinkman van de PVV, en in het weekblad Opinio is hij begonnen aan een lange briefwisseling met zijn ideologische tegenvoeter, Frits Bolkestein van de VVD. Binnenkort verschijnt een essay van Cohen over het belang van gematigdheid, zodat de mensen niet alleen kunnen zien maar ook kunnen lezen dat hij, Job Cohen, de man is ‘aan wie je het wel kunt overlaten’. Om zijn profiel als nationaal denkend staatsman met de nodige intellectuele capaciteiten nog verder op te poetsen, werkt Cohen ook aan een bundeling van de lezingen en artikelen die hij de afgelopen jaren heeft gegeven en geschreven. Die bundel moet worden ingeleid door een lang interview met de kandidaat-premier, op te tekenen door een gerenommeerd journalist.

Terwijl de huidige partijleider worstelt maar niet boven kan blijven drijven, bereidt de man die door Bos al eens als de PvdA-kandidaat voor het premierschap is gepresenteerd, zich rustig voor op een tocht naar het Catshuis.

*) Deze column verscheen ook in Binnenlands Bestuur.