Pims enige zoon

In Pakhuis de Zwijger in Amsterdam wordt volgende week donderdag (4 september) een boek gepresenteerd van een van de interessantste journalisten die Nederland heeft gekend: Hendrik Jan Schoo. Schoo overleed in september vorig jaar, nog geen 62 jaar oud. Hij was hoofdredacteur van Elsevier, en trok in die hoedanigheid Pim Fortuyn als columnist aan.

In het boek Republiek van vrije burgers staat onder andere een nog niet eerder gepubliceerde terugblik op de Fortuyn-revolte. In dat spannende hoofdstuk roept Schoo een etentje in herinnering dat Fortuyn midden jaren negentig in zijn Rotterdamse huis gaf, ‘de voorloper van het stadspaleisje dat hij later betrok’.

In dat huis in de wijk Feyenoord woont nu Marco Pastors, ex-wethouder van de stad namens Leefbaar Rotterdam, de partij die dankzij Fortuyn in maart 2002 met 17 zetels in de Rotterdamse gemeenteraad kwam.

Schoo herinnerde zich die buurt als ‘een werkelijk onvoorstelbaar urban wasteland, creatuur van stuurloze immigratie en het krankjorume Rotterdamse stadsvernieuwingsbeleid. Wie de anti-immigratie Fortuyn enigszins wil begrijpen, zou een tijdreisje moeten kunnen maken om nog eens in die omgeving een kijkje te nemen. Ik herinner me goed mijn eigen ontzetting – en die van andere gasten – over die lugubere spookstad tegen de avondschemering. East London aan de Maas. Restanten uitgewoonde blokken, ongehoord slonzige straten, autowrakken, schimmen in djellaba’s en in zwarte gewaden met gezichtssluiers.’

Toen de Rotterdamse bevolking de PvdA voor deze wantoestanden afstrafte en Fortuyn’s Leefbaar Rotterdam met een meerderheid in de gemeenteraad beloonde, werd Pastors (1965) in Rotterdam wethouder fysieke infrastructuur en ging hij de strijd aan tegen de verloedering van Rotterdamse volkswijken. Daarin is hij in zijn periode (2002-2005) zeer succesvol geweest. Bij de presentatie van de ‘Veiligheidsindex’ zei burgemeester Opstelten: ‘In de afgelopen vier jaar is de stad zichtbaar en meetbaar veiliger geworden. Het aantal onveilige wijken daalde in deze periode van tien naar één nu. De tevredenheid met de buurt is opnieuw toegenomen.’

Pastors zelf haalde het einde van zijn termijn niet. Nadat hij in de herfst van 2005 in een interview had geconstateerd dat moslims hun religie vaak aanvoeren als verklaring voor hun wangedrag, ‘en om zich van de Nederlandse maatschappij af te keren’, werd er in de Rotterdamse gemeenteraad een motie van wantrouwen jegens hem aangenomen en trad hij af.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 won Pastors als lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam veertien zetels. Dat waren er (slechts) drie minder dan in 2002, toen Fortuyn nog leefde. De PvdA steeg van elf naar achttien zetels en vormde een coalitie met VVD (3 zetels), CDA (3 zetels) en GroenLinks (twee zetels). Leefbaar verdween in de oppositie omdat het niet met de PvdA wilde samenwerken.

Sindsdien zat Pastors zonder werk, op een wachtgeld tot medio 2009, terwijl hij had bewezen als bestuurder goede resultaten te kunnen boeken. Maar niemand wilde hem hebben omdat hij zo controversieel zou zijn, en ex-collega’s vermaakten zich over de werkloosheid van de man die ooit zei dat wie wil werken alleen maar een wekker nodig heeft. Pastors voerde de afgelopen jaren zo’n zeventig sollicitatiegesprekken, vertelde hij afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad.

Gelukkig heeft staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken hem een klus bezorgd: voor één dag in de week is Pastors ‘ambassadeur E-factureren’ geworden, wat wil zeggen dat Pastors moet gaan bevorderen dat overheid en bedrijfsleven op het elektronisch afhandelen van hun facturen gaan overstappen. Dat moet een jaarlijkse besparing van 600 miljoen euro gaan opleveren. En sinds kort werkt Pastors drie dagen per week bij een adviesbureau in Den Haag.

En er is meer goed nieuws over Pastors. In een vraaggesprek met Binnenlands Bestuur (25 juli) zei hij de mogelijkheid niet uit te sluiten dat Leefbaar in de toekomst zitting neemt in een college waarvan ook de PvdA deel uitmaakt. Dat Pastors dat in 2006 niet wilde, was terecht. Het ging toen tussen Leefbaar en de socialisten, dat was de grote tegenstelling, en dan ga je (anders dan in de oude politiek) daags na de verkiezingen niet net zitten doen alsof dat niet zo was.

Maar een rasbestuurder als Pastor wil heel graag terug in het stadsbestuur, ‘wellicht zelfs met de PvdA’. Het zou mooi zijn als de enige zoon die Pim heeft verwekt, voor het Nederlandse bestuur behouden bleef.

*) Deze column verscheen eerder in Binnenlands Bestuur.