Aboutaleb en Rotterdam

De eerste Nederlandse Marokkaan wordt burgemeester, en dat nog wel van de wereldstad Rotterdam, met 585.000 inwoners en 174 nationaliteiten de tweede stad van Nederland. Zijn naam is Ahmed Aboutaleb (1961), hij is van de PvdA, en hij is voormalig staatssecretaris van Sociale zaken (2007-2008) en voormalig wethouder van Amsterdam (2004-2007).

Aboutaleb heet al de ‘Rotterdamse Barack Obama’. Misschien dat dat geldt voor zijn charisma, dat bijvoorbeeld zichtbaar werd toen hij direct na de dood van Theo van Gogh pogingen deed om de gemoederen in Amsterdam te bedaren en verschillende groepen weer bij elkaar te brengen. Maar het geldt niet voor de manier waarop hij is verkozen.

De echte Obama hebben we in tv-spotjes eindeloos in discussie gezien met de inmiddels wereldberoemde Joe the plumber. Deze Joe Wurzelbacher is weliswaar geen erkend loodgieter en hij heeft een belastingschuld, maar hij kon wel op Obama aflopen en hem op de man af vragen wat de consequenties van Obama’s belastingplannen waren voor zijn plannen om voor 280.000 dollar het bedrijf over te nemen waarvoor hij altijd heeft gewerkt.

Zo hoort dat in een democratie: iemand die wil gaan regeren – of dat nu over het Amerikaanse imperium of over Rotjeknor is – heeft zich bekend te maken bij de burgers, zijn ideeën uit de doeken te doen en zich te verantwoorden.

Geen enkele Rotterdamse loodgieter heeft een stem gehad in de benoeming van Aboutaleb tot burgemeester van Rotterdam. Niemand heeft hem kunnen vragen wat hij van Rotterdam vindt, hoe hij de situatie ter plaatse analyseert en wat hij met de stad van plan is. Niemand ook heeft hem op de man af kunnen vragen hoe hij al zijn ferme uitspraken uit het verleden – recent nog in Vrij Nederland – precies heeft bedoeld en wat de praktische consequenties ervan zullen zijn.

Het wordt gemeenten zelfs verboden referenda te houden waarin de bevolking een oordeel geeft over de twee kandidaten die de gemeenteraad op de voordracht aan de minister van binnenlandse zaken wil zetten. Dit referendum sneuvelt nadat een voorstel dat de weg moest bereiden voor de direct gekozen burgemeester in 2005 al door toedoen van de PvdA in de Eerste Kamer is gesneuveld.

En dus zetten de acht fractievoorzitters van de Rotterdamse gemeenteraad, na veel geheime vergaderingen op de Veluwe, Ahmed Aboutaleb op één en is hij als nieuwe burgemeester bij minister Ter Horst van Binnenlandse zaken voorgedragen.
De fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam, Ronald Sörensen, was woedend over zoveel regentesk wangedrag. Wat moesten ze in Rotterdam, de stad van Fortuyn, met zo’n PvdA’er, een carrièrist uit 020 die niet alleen Ajax-fan is maar ook nog eens twee paspoorten heeft?

En de woede van Sörensen is begrijpelijk: het gaat hier duidelijk om een politieke benoeming – de rapportcijfers van de kandidaat van Leefbaar Rotterdam, oud-havenwethouder Wim van Sluis waren natuurlijk hoger dan die van Aboutaleb – bedoeld om Leefbaar Rotterdam de politieke wind uit de zeilen te nemen.

Marco Pastors, die namens LR in de selectiecommissie zat, accepteerde de benoeming van de op één na beste kandidaat omdat Aboutaleb een plusje meebrengt: zijn houding in het integratiedebat, waarin hij zich nadrukkelijk van de meeste andere PvdA’ers onderscheidt.

Met dat standpunt onderstreept Pastors de juistheid van het standpunt dat menig rechts columnist of politicus de laatste jaren heeft ingenomen: dat het hun niet om de islam ging, maar om de vraag in hoeverre dat geloof met de democratische rechtsstaat verenigbaar is, en dat zij geloven in de mogelijkheid dat individuele moslims erin zullen slagen een vorm van islam te ontwikkelen die wel degelijk in onze samenleving past.

Nu die man er is, moet je hem een gulle kans geven. Hij zal het sowieso nog moeilijk krijgen in een stad waarin autochtonen hem zien als ‘een van hen’, terwijl allochtonen hem al lang niet meer zien als ‘een van ons’.

Ik voorspel dat de neuzen bij Leefbaar Rotterdam op zeer korte termijn weer in dezelfde richting zullen staan, wanneer de eerste emoties zullen zijn geluwd.
En ik voorspel mooie tijden voor Rotterdam: want die jongens van Leefbaar Rotterdam zijn er natuurlijk meer dan ooit op gebrand om die mooi pratende burgervader heel scherp aan zijn eigen woorden en houding te herinneren. De stad zelf is de uiteindelijke winnaar.

*) Deze column is eerder verschenen in Binnenlands Bestuur.

Pims enige zoon

In Pakhuis de Zwijger in Amsterdam wordt volgende week donderdag (4 september) een boek gepresenteerd van een van de interessantste journalisten die Nederland heeft gekend: Hendrik Jan Schoo. Schoo overleed in september vorig jaar, nog geen 62 jaar oud. Hij was hoofdredacteur van Elsevier, en trok in die hoedanigheid Pim Fortuyn als columnist aan.

In het boek Republiek van vrije burgers staat onder andere een nog niet eerder gepubliceerde terugblik op de Fortuyn-revolte. In dat spannende hoofdstuk roept Schoo een etentje in herinnering dat Fortuyn midden jaren negentig in zijn Rotterdamse huis gaf, ‘de voorloper van het stadspaleisje dat hij later betrok’.

In dat huis in de wijk Feyenoord woont nu Marco Pastors, ex-wethouder van de stad namens Leefbaar Rotterdam, de partij die dankzij Fortuyn in maart 2002 met 17 zetels in de Rotterdamse gemeenteraad kwam.

Schoo herinnerde zich die buurt als ‘een werkelijk onvoorstelbaar urban wasteland, creatuur van stuurloze immigratie en het krankjorume Rotterdamse stadsvernieuwingsbeleid. Wie de anti-immigratie Fortuyn enigszins wil begrijpen, zou een tijdreisje moeten kunnen maken om nog eens in die omgeving een kijkje te nemen. Ik herinner me goed mijn eigen ontzetting – en die van andere gasten – over die lugubere spookstad tegen de avondschemering. East London aan de Maas. Restanten uitgewoonde blokken, ongehoord slonzige straten, autowrakken, schimmen in djellaba’s en in zwarte gewaden met gezichtssluiers.’

Toen de Rotterdamse bevolking de PvdA voor deze wantoestanden afstrafte en Fortuyn’s Leefbaar Rotterdam met een meerderheid in de gemeenteraad beloonde, werd Pastors (1965) in Rotterdam wethouder fysieke infrastructuur en ging hij de strijd aan tegen de verloedering van Rotterdamse volkswijken. Daarin is hij in zijn periode (2002-2005) zeer succesvol geweest. Bij de presentatie van de ‘Veiligheidsindex’ zei burgemeester Opstelten: ‘In de afgelopen vier jaar is de stad zichtbaar en meetbaar veiliger geworden. Het aantal onveilige wijken daalde in deze periode van tien naar één nu. De tevredenheid met de buurt is opnieuw toegenomen.’

Pastors zelf haalde het einde van zijn termijn niet. Nadat hij in de herfst van 2005 in een interview had geconstateerd dat moslims hun religie vaak aanvoeren als verklaring voor hun wangedrag, ‘en om zich van de Nederlandse maatschappij af te keren’, werd er in de Rotterdamse gemeenteraad een motie van wantrouwen jegens hem aangenomen en trad hij af.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 won Pastors als lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam veertien zetels. Dat waren er (slechts) drie minder dan in 2002, toen Fortuyn nog leefde. De PvdA steeg van elf naar achttien zetels en vormde een coalitie met VVD (3 zetels), CDA (3 zetels) en GroenLinks (twee zetels). Leefbaar verdween in de oppositie omdat het niet met de PvdA wilde samenwerken.

Sindsdien zat Pastors zonder werk, op een wachtgeld tot medio 2009, terwijl hij had bewezen als bestuurder goede resultaten te kunnen boeken. Maar niemand wilde hem hebben omdat hij zo controversieel zou zijn, en ex-collega’s vermaakten zich over de werkloosheid van de man die ooit zei dat wie wil werken alleen maar een wekker nodig heeft. Pastors voerde de afgelopen jaren zo’n zeventig sollicitatiegesprekken, vertelde hij afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad.

Gelukkig heeft staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken hem een klus bezorgd: voor één dag in de week is Pastors ‘ambassadeur E-factureren’ geworden, wat wil zeggen dat Pastors moet gaan bevorderen dat overheid en bedrijfsleven op het elektronisch afhandelen van hun facturen gaan overstappen. Dat moet een jaarlijkse besparing van 600 miljoen euro gaan opleveren. En sinds kort werkt Pastors drie dagen per week bij een adviesbureau in Den Haag.

En er is meer goed nieuws over Pastors. In een vraaggesprek met Binnenlands Bestuur (25 juli) zei hij de mogelijkheid niet uit te sluiten dat Leefbaar in de toekomst zitting neemt in een college waarvan ook de PvdA deel uitmaakt. Dat Pastors dat in 2006 niet wilde, was terecht. Het ging toen tussen Leefbaar en de socialisten, dat was de grote tegenstelling, en dan ga je (anders dan in de oude politiek) daags na de verkiezingen niet net zitten doen alsof dat niet zo was.

Maar een rasbestuurder als Pastor wil heel graag terug in het stadsbestuur, ‘wellicht zelfs met de PvdA’. Het zou mooi zijn als de enige zoon die Pim heeft verwekt, voor het Nederlandse bestuur behouden bleef.

*) Deze column verscheen eerder in Binnenlands Bestuur.